ورنر کارل هایزنبرگ (به آلمانی: Werner Karl Heisenberg) (زاده ۱۹۰۱ – درگذشته ۱۹۷۶)، فیزیکدان آلمانی و برندهٔ جایزه نوبل فیزیک و یکی از بنیانگذاران فیزیک کوانتومی.
وی در سال ۱۹۰۱، در وورتسبورگ و در یک خانواده دانشمند متولد شد. تحصیلات خود در فیزیک را زیر نظر آرنولد زومرفلد به پایان رسانید. در سال ۱۹۲۴ دستیار ماکس بورن در گوتینگن بود و بعد در کپنهاگ با نیلز بوهر همکاری میکرد.
او در سال ۱۹۷۶ در مونیخ درگذشت.
ورنر کارل هایزنبرگ | |
---|---|
متولد | ۵ دسامبر ۱۹۰۱ وورتسبورگ |
مرگ | ۱ فوریه ۱۹۷۶ میلادی (۷۴ سال) مونیخ |
ملیت | آلمان |
رشته فعالیت | فیزیک |
محل کار | دانشگاه گوتینگن دانشگاه کپنهاگ دانشگاه لایپزیگ دانشگاه هومبولت برلین دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ |
دلیل شهرت | به خاطر ابداع مکانیک کوانتمی که کاربرد های آن علاوه بر چیز های دیگر به کشف فرم های الوتروپیک هیدروژن |
جوایز | جایزه نوبل فیزیک (۱۹۳۲) مدال ماکس پلانک |
آثار
مهمترین کشف هایزنبرگ نامعادلهٔ مشهور عدم قطعیت است. این نامعادله میگوید که در مکانیک کوانتومی، قطعیت اندازهگیری تکانه و مکان با هم رابطهٔ معکوس دارند. اصل عدم قطعیت هایزنبرگ به طور ریاضی به شکل زیر نوشته میشود:
کارهای باارزش دیگر هایزنبرگ در فیزیک ذرهای و هستهای است.
سالهای جنگ جهانی دوم
وی که در جنگ جهانی دوم در آلمان باقیماند سیاست بسیار محافظهکاری داشت، اما با وجود شرکت در پروژه ساخت بمب اتم هیتلری، هرگز عضو حزب ناسیونال سوسیالیست های آلمان نشد. وی حتی بدلیل نظریاتش در فیزیک نظری («فیزیک یهودی» ) توسط یوهان اشتارک یک «یهودی سفید» نامیده شد. البته هایزنبرگ از این اتهام توسط هاینریش هیملر فرمانده اس اس (بدلایل خانوادگی ) تبرئه شد و به فعالیتهای علمی خود در آلمان در دوره ناسیونال سوسیالیسم ادامه داد. با اینحال دستگاه آلمان نازی از روی بیاعتمادی به وی کرسی معتبر آرنولد زومرفلد را بر سر همین مسئله (برخلاف توصیه خود زومرفلد) هرگز ارائه نکرد.
در هنر
هایزنبرگ همانند ماکس پلانک یک نوازنده چیرهدست پیانو بود، و در کنسرتهایی نیز شرکت داشت.
تالیفات
“جزء و کل” یکی از تالیفات هایزنبرگ است. این کتاب به نوعی خاطرات هایزنبرگ را بیان میکند و به طور مثال دربردارندهٔ چگونگی پیوستن او به دانشکدهٔ فیزیک دانشگاه مونیخ، آشنایی او با نیلز بور، رفتار هایزنبرگ در زمان رایش سوم، بحثهای علمی و فلسفی با افراد مختلف و بسیاری از جوانب زندگی این دانشمند بزرگ است. این کتاب توسط حسین معصومی همدانی به فارسی ترجمه شده است و توسط مرکز نشر دانشگاهی منتشر شد.
یادمانها
موزهای امروزه از آثار و بقایای وی در آلمان باقیست.
شبکه بیبیسی-۴ در مورد آخرین دیدار مشهور هایزنبرگ با (نیلز بوهر) یک فیلم تئاتری بنام کپنهاگ، در سال ۲۰۰۲ به نمایش در آورد. دنیل کریگ (بازیگر نقش جیمز باند) در آن به نقش هایزنبرگ ظاهر شد.