| ایرج | |
|---|---|
| نام اصلی | حسین خواجه امیری |
| نام مستعار | ایرج |
| تولد | ۱۱ دی ۱۳۱۱ شهر خالدآباد نطنز اصفهان |
| ملیت | ایرانی |
| سبک‌ها | موسیقی اصیل ایرانی |
| سازها | سنتور |
| سالهای فعالیت | خواننده |
حسین خواجه امیری (زاده ۱۱ دی ۱۳۱۱ خالدآباد نطنز) مشهور به ایرج خواننده موسیقی اصیل ایران است. وی پدر احسان خواجه امیری (خواننده) و الیکا خواجه امیری (نوازنده و مدرس پیانو) است.
ایرج از خواننده‌های صاحب سبک ایران است و صدایش از معدود صداهای شش دانگ. صدایی که توانایی اجرای هرچه را بیش از حد انتظار داشت. محمدرضا شجریان درباره وی می‌گوید: «صدای ایرج در تاریخ آواز خوانی ما یک متر و معیار است و هر کس بخواهد در بالاترین حد حنجره صدایی را مثال بزند می‌گوید صدا شبیه صدای ایرج است». صدای ایرج با ویژگی‌های که آن را به عنوان و جایگاهِ «صدای معیار» در هنر خوانندگی ما نزدیک می‌کند، یکی از نزدیک‌ترین صداها به ذات آواز (و موسیقیِ) ایرانی است. در میان خوانندگانی که از ابتدای ورود پدیده ضبط موسیقی به ایران صدای‌شان به گوش رسیده، شاید فقط قمرالملوک وزیری در زیبایی و کمال و «رسا» بودنش در هنری به نام آواز، با ایرج قابل مقایسه باشد. بارزترین نکته در شیوه صداسازی و صدادهی ایرج، آن است که از تمام امکانات بالقوه حنجره‌اش سود می‌برد و آن را به فعل تبدیل می‌کند و بهترین الگو برای یافتن توانایی‌های حنجره و کشف صدای شخصی – به‌ویژه در نزد هر هنرجویی که فیزیک و بافت اندام‌های صوتی‌اش به ایرج نزدیک باشد – محسوب می‌شود. اساساً تا هر هنرجو یا آوازخوان، به همه حجم صدای خود دست پیدا نکند، خبری از ارائه کیفی ریزه‌کاری‌ها (تحریر، غلت، نوانس، نقل مکان از اوج به بم و برعکس، گرم‌خوانی و بقیه جزئیات در صدا) نخواهد بود. کاری که ایرج آن را در بهترین حالت ممکن انجام می‌دهد.
زندگی نامه
حسین خواجه امیری به تاریخ ۱۱ دی ۱۳۱۱ در خالدآباد نطنز در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد. پدربزرگش از خوانندگان بنام زمان ناصرالدین شاه بود و پدرش که از صدایی خوش و رسا برخوردار بود و ردیف می‌دانست، مدت‌ها او را تحت تعلیم خویش قرار می‌دهد. حسین در همان زمان در مراسم تعزیه‌خوانی شرکت می‌کرد و نزد تعزیه‌خوانانی که ردیف و دستگاه می‌دانستند به یادگیری آواز پرداخت.
وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی به تهران رفت و در سال ۱۳۲۶ به مکتب ابوالحسن صبا راه یافت و دو سال پیاپی در حضور او دانسته‌های خویش را تکمیل نمود و به وسیله وی به رادیو ایران معرفی شد. در آن جا به اجرای برنامه با ارکستر ابراهیم خان منصوری پرداخت. وی پس از مدتی به دانشکده افسری رفته و شب‌های جمعه که آزادی داشته از ساعت ۳۰/۷ تا ۸ در برنامه ارتش شرکت و با ارکستر محمد بهارلو به اجرای برنامه می‌پرداخت. در همان زمان به خاطر محدودیت‌های ارتش نام مستعار (ایرج) را که در اصل نام برادرش بود برای خود بر گزید.
ایرج در سال ۱۳۳۶ به دعوت داوود پیرنیا به برنامه گل‌ها راه یافت و در اولین همکاری خود با این برنامه برگ سبز ۴۳ را در مایهٔ شور-ابوعطا و با همکاری علی تجویدی و فرهنگ شریف و امیر ناصر افتتاح خواند. از همان زمان همکاریش با برنامه گل‌ها ادامه یافت.
ایرج علاوه بر اجرای برنامه‌های مختلف رادیویی به اجرای ترانه و آواز برای فیلم‌های فارسی همت گماشت و بازیگران زیادی از جمله محمد علی فردین- منوچهر وثوق – رضا بیک ایمانوردی و… به لب‌خوانی ترانه‌های وی می‌پرداختند. اولین فیلمی که ایرج در آن ترانه خواند فیلم روزنه امید به کارگردانی سردار ساگر هندی و ترانه‌ها از ساخته‌های جواد لشگری است.
ایرج با هنرمندان زیادی مانند: پرویز یاحقی، اسدالله ملک، جلیل شهناز، فریدون حافظی، فرهنگ شریف، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، حسن کسایی، لطف‌الله مجد، علی تجویدی، رضا ورزنده، منصور صارمی، محمد موسوی، احمد عبادی، حسن ناهید، انوشیروان روحانی، همایون خرم، حبیب‌الله بدیعی و بسیاری از نوازندگان و البته خوانندگان دیگر همکاری داشته و مورد تایید و تحسین آن‌ها بوده است.
از شاگردان ایرج می‌توان به امیر احسان فدایی اشاره کرد. ایرج در دوران فعالیت هنری خود بیش از ۱۰۰۰ آواز و تصنیف و ترانه در برنامه‌های مختلف خوانده است.
آلبوم‌ها
- بزم عاشقان (مشترک با اکبر گلپایگانی)
- قصه زندگی
- من و استاد
- پرنده ( شامل ۹ آهنگ : پرنده ـ چلچله ـ گفتی ـ صدای خسته ـ پرنده ( موزیک ) ـ بعد از تو “با صدای احسان فدایی” ـ بیگانه ـ منم من “با صدای احسان فدایی” ـ گل سرخ )
برخی از برنامه‌های که توسط ایرج اجرا کرده است
- ۲۱۳ برنامه گل‌ها (برگ سبز- گلهای رنگارنگ- شاخه گل- گلهای تازه)
- برنامه‌های رادیو ارتش
- ارکستر دانشجویان
- ارکستر محمد بهارلو
- ارکستر ابراهیم خان منصوری
- ارکستر عبدالله جهان پناه
- موسیقی ایرانی اولیه
- موسیقی ایرانی FM
- نوایی از موسیقی ملی
- شاعران قصه می‌گویند
- شما و رادیو
- بزم شاعران
- اجرای آهنگ در حدود ۱۰۵ فیلم فارسی
- حدود ۱۰ آلبوم در سالهای اخیرو…