برچسب: آثار احمد مفتی زاده

احمد مفتی زاده، یا علامه مفتی زاده (در مناطق کُردزبان: کاکه ئه حمدی موفتی زاده) (زادهٔ بهمن‌ماه ۱۳۱۱ در سنندج-۲۰ بهمن ۱۳۷۱ در تهران) متفکر مسلمان، اسلام‌شناس و مجتهد اهل سنت ایران بود که در کردستان فعالیت داشت. او از رهبران و شخصیت‌های مذهبی سیاسی ایران به حساب می‌آید که مدتی طولانی را در زندان‌های حکومت محمد رضا شاه پهلوی و جمهوری اسلامی سپری کرد. از بارزترین خواسته‌های او اصلاح در قانون اساسی و احیا نمودن حکومت شورایی در جوامع اسلامی و جامعه ایران بود.

شرح حال

احمد مفتی زاده در بهمن ماه سال ۱۳۱۱ ه. ش در خانواده‌ای معروف به خانواده مفتی‌ها در سنندج چشم به جهان گشود. وی فرزند محمود مفتی و او نیز فرزند علامه عبدالله دشه‌ای است که وی نیز اهل روستای دشه از توابع شهرستان پاوه بوده که بعدها در سنندج اقامت گزیده‌است. . مفتی زاده در مدارس سنتی آن دوره در کردستان ایران و عراق از جمله در شهرهای سنندج، مریوان، بیاره، سلیمانیه و… تحصیل نمود. وی عضو حزب دموکرات ایران بود و در سال ۱۳۴۱ ه. ش به همین دلیل روانه زندان شد. اتهامات وی در این دو مورد خلاصه می‌شد:
۱. مسؤلیت حزب دموکرات در شاخه مرکز (تهران) ۲. رابط حزب دموکرات کردستان ایران و ترکیه.
وی در طی سالهای زندان به گفته خودش موفق به تجربه حالات عرفانی خاصی می‌گردد که منشأ تغییرات اساسی فکری بعدی وی می‌گردد.

او خود در این باره چنین می‌گوید:

در آن جا یکی درس آموختم

کز آن یک جهان فهم اندوختم

شدم زان به وضع جهان آشنا

به صدها رموز نهان آشنا

بفهمیدم امراض این نسل چیست

فریبنده مردم ساده کیست

و در زندان به این نتیجه می‌رسد، که ایمان تنها راه نجات انسان و عامل رستگاری اوست و بزرگترین درد بشریت به طور عموم دور شدن از قرآن و سنت است. پس از مدتی از زندان آزاد می‌شود و فعالیت دینی خود را از سال ۱۳۴۲ ه. ش در مسجد سید مصطفی سنندج آغاز می‌کند. خود او در این باره می‌گوید:

پس از سالها شرایطی فراهم آورد که به بی محتوایی و سطحی بودن اقدامات گذشته‌ام پی بردم و از سال ۱۳۴۲ تصمیم گرفتم همان خط سبز اصلی انقلاب اسلامی را که پیامبر بزرگ، حضرت محمد (ص) ترسیم فرموده بود پیش گیرم.

پس از مرخصی از زندان در سال ۱۳۴۳ ه. ش، به سنندج بازگشت و سالهای طولانی را در شرایطی سخت و در محاصره سیاسی و اقتصادی به سر برد؛ به طوری که از تهیهٔ حداقل مایحتاج خانواده و تأمین کم‌ترین خواستهٔ تنها پسر خردسالش عاجز بود. در چنین شرایطی، بی اعتنایی و مقاومتش در برابر ساواک و وعده‌هایش، شخصیت او را در جامعه موجه و قابل اعتماد ساخته بود. مدتی بعد برای معالجهٔ همسرش (خدیجه مهتدی، از خانواده مهتدی‌های شهر بوکان) به تهران عزیمت کرد که بعد از چندی اقامت در تهران و پس از فوت همسر، برای همیشه به دیار خود، سنندج، مراجعت نمود. در سال۱۳۵۶ ه. ش، با تأسیس مدرسهٔ قرآن – که بعدها به مکتب قرآن تغییر نام یافت – حرکت دینی را به صورتی جامع ادامه داد. با شروع انقلاب مردم ایران، به منظور هم جهت نمودن اهل سنت ایران با انقلاب و همچنین جلوگیری از ایجاد تفرقه میان صفوف مبارزات مردم، کار اصلی خود را موقتاً تعطیل کرد و تا پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ ه. ش، رهبری اهل سنت را در این مبارزات به عهده گرفت. چند ماه پس از پیروزی انقلاب و عبور از این گذرگاه، از صحنهٔ سیاست حاکم بر ایران کناره گیری کرد و به کار اصلی خویش در مکتب قرآن پرداخت. در سال ۱۳۵۸ ه. ش، به سبب جلوگیری از برادرکشی و همچنین اعتراض به تحمیل جنگ و خونریزی در کردستان، به کرمانشاه نقل مکان و پس از مدتی به تهران رفت. سرانجام در سال ۱۳۶۱ ه. ش، در تهران از جانب حکومت وقت زندانی شد و پس از ده سال تحمل سخت‌ترین شرایط زندان، با تنی رنجور و بیمار مرخص شد که سه ماه پس از بستری شدن در بیمارستان آسیا در تهران و انجام یک عمل جراحی، در روز سه شنبه بیستم بهمن ماه سال ۱۳۷۱ ه. ش، درگذشت. پیکر او پس از انتقال به زادگاهش، با تکریم و احترام، در میان حزن و اندوه هزاران نفر تشییع و به خاک سپرده شد.

جایگاه مفتی زاده در اندیشهٔ دینی

مفتی زاده به لحاظ حضور در صف اول جبههٔ درگیری حق و باطل زمان خودش، و خِرد و بیانش در اشاره به حقانیت‌های نادیده انگاشته شده در باورهای دینی عامه و نوع تفکرات و تزهایش در باب مسائلی چون تحکیم نظامهای شورایی در حکومت اسلامی، کفر در برابر ایمان-نه در برابر اسلام ؛ در برخورد با خشونت‌های اسلامی و کاهش در گیریها و تنش‌های تاریخی اسلام و غرب، طرح و مقایسه تسنن نبوی و تسنن اموی، پرداختن به دیالکتیک اسلامی در تقابل با ماتریالیسم، عوامل عقب ماندگی و تفرق در بین مسلمانان و دادن الگوهای ایده‌آل در روابط بین‌المللی جوامع اسلامی، در حد توان و محدودیت‌هایش به بازسازی اندیشهٔ دینی پرداخت و او را به عنوان یکی از شاخص‌ترین متفکران اسلامی در بین دگر اندیشان و رهبران دینی قرار داده‌است.

نظر می‌رسد در سیر تفکرات مفتی زاده کسانی چون سید قطب، ابوالعلا مودودی و علی شریعتی تاثیراتی داشته‌اند. یکی از رویکردهای خاص و متدولوژیک مفتی زاده استفاده از زبان و ادبیات کردی در خلق شعر، برای تاثیرپذیری در آموزه‌های اخلاق دینی در بین هزاران نفر از پیروان و شاگردان خود بوده‌است. با آغاز دوران مبارزات انقلاب ایران و به طبع همسو نمودن اهل سنت ایران با انقلاب به تعبیر وی: «زود رَس» و عبور از این گذر و دوران ده سالهٔ زندان عملاً ضربه‌هایی بر پیکرهٔ مهندسی فکری وی وارد نمودند. در شناختن و پیمودن راهش شورایی به نام مدیریت مکتب قرآن از طرف مسلمانان فعالیت دارند که قسمتی از کلیات آن در باب مسائل مهم اعتقادی، فکری، اخلاقی و عملی و نیز تبین اصول کلی حرکت دینی و وظایف و موارد مربوط به هر مرحله را از منظر مفتی زاده به بحث و اجرا می‌گذارند.

گفتگوهای مفتی زاده با شاگردانش به قلم خود

خدا را حمد و سپاس فراوان که فرصتی کوتاه یافتم تا دعا و آرزویم را برایتان بنویسم که: سلام الله تعالی علیکم و رحمه و برکاته.

برادران عزیزم خواهران ارجمندم فرزندان دلبندم! آنچه در دل دارم از اشتیاق وآمال و مسائل، با فرصتی که پیش آمده نسبتی ندارد. چند جمله‌ای انتخاب می‌کنم آنهم اجمالی: در بلادی سخت ناسالم، از شرایط فراوان هدایت خلق، تنها به آرزویی ره یافتم. کوشش کم ارزشم مثمر ثمراتی ارجمند شد که شما عزیزانم هستید. اما همچنانکه معایب خودم عامل نرسیدن یکایک به رشد مقدور است، مشکلات بیشمار و غالباً پر فشار سالهای اخیر هم آفاتی فتنه آفرین بوده. دربارهٔ آرزو و نگرانیم برای شما و نسبت به شما، به شعر «باخه نه مامه» که کاکه امین با اشعاری دیگر برایتان آورد، مراجعه کنید. امّا مسائل پیش آمده، نگرانیم را خیلی بیش از آنکه احتمال می‌رفت، شدّت بخشید. متأسفانه فرصت ندارم هم حسرتم را و هم تذکّراتم را بنویسم. پس اکتفا کنم به اینکه: ارزش هر یک از شما به خلوص نیّت تقوی آفرینتان است؛ و به مقدار مفید بودنتان برای مردم محروم و مظلوم و سر گردان جامعه‌تان؛ و اگر از آن نیّت، بهره‌ای لازم داشته باشید، هرگز منافذی در ذهن و قلب خود برای ورود وسوسه‌های شیطان باز نمی‌کنید تا اختلاف آراء و نظرهایتان، به اختلاف جهات و تفرّق بینجامد؛ و اگر فردی، ناتمام بود و موجب شقاق، فرد دیگر که سالم تر باشد می‌فهمد که «تحمّل» و حذر از جدل مرضیّ تر است تا برخوردی که در نتیجهٔ آن، امکان خدمت به بندگان خدا کمتر گردد. در اوضاعی که اکنون شما گرفتار ودرگیر آن هستید، محبوبتر در نزد خدا تنها کسی یا کسانی است که بخاطر رضای خدا با خدمت به دین و بندگانش، تحمّل و گذشتش بیشتر باشد حتی نسبت به اشتباهات و خطاهای مسلّم دیگران؛ و برای کم ضرر شدن اشتباه‌ها و و خطاها، راه دعوت با حکمت و موعظهٔ حسنه پیماید؛ و خوشوقت و شاکر باشد از تنها کم ضرر بودن غیر برای دین و خلق؛ هر چند از او بیگانه یا حتّی نسبت به او کینه‌ورز باشد. چنان در اطرافم شرایط حضور نا فراهم است که نمی‌توانم جمله‌های نوشته را بازخوانم و درست دریابم چه نوشته‌ام فَأَوصیکُم وَ إِیّایَ بِتَقوی‌اللهِ وَ الحَذَرَ مِن خِداعِ الهَوی وَ الشَّیطان (وَ حاذِرِ النَّفسَ وَ الشَّیطانَ وَاعصِهِما و إِن هُما مَحَّضاکَ النُّصحَ فَاتِّهِمِ و…).

قبل از اینکه با رحمت الهی همدیگر را ببینیم، مجموعه‌ای از اشعار و نظم‌های سه چهار سال اخیر را – که تعبیرهای کوتاه‌اند از سخنان طولانی دلم با شما – برایتان فرستادم. شاید با رحمت الهی، مطرح شدن تدریجی آنها در جمع قلوب «زیغ زده»، عاملی باشد، برای رسیدن – یا برگشتنتان – به آن صفایی که شما هم مانند من آرزویش دارید، یا اگر – خدا ناکرده – هواها و القاءات دشمن دیرین قسم خورده‌مان، مجال آن اندازه را ندهد، بر کنترل احساسهای خود تا زمانی که به امید خدا همدیگر را ببینیم، تسلّط یابید. اگر تا این حدّ هم پیش نیاید، به خدایی که عیلرغم همهٔ خطاهایم در نیّتم در خدمت به بندگانش زیفی نبوده، در آخرت آن روز نهانیها رو شوند، قبل از دشمنان معلوم سابق و لاحق، به شکایت از شما در حضور خدا و شاهد اوّلمان – صلوات الله وسلامه علیه و آله – خواهم پرداخت که چنان کردید که برای دین و امّتش کم خیر گردید. وَ لاحَولَ وَ لاقوَّه إِلّا بِاللهِ العَلیِّ العَظیم. برادر دلسوز و دلسوخته‌تان: احمد

مواضع

□ جزء مجتهدینی بود که فتوای ارتداد و سنگسار را قبول نداشت.
□ طولانی‌ترین ایام را در انفرادیهای زندان اوین به مدت ۶ سال و ۳ ماه را داشته‌است.

گزیده آثار مکتوب

• کتاب درباره کردستان
• حکومت اسلامی
• دین و انسان
• فطرت و هدایت
• اهتمام به شوری
• پرورش و آموزش
• مجموعه اشعار، مقالات، نامه‌های پراکنده

گزیده آثار صوتی به زبان فارسی

• مالکیت خصوصی در رابطه با توحید
• محراب و تفسیر آیه اطیعوالله واطیعو الرسول
• انقلاب حسینی
• درباره انقلاب فرهنگی (مسجد جامع)
• اقتصاد اسلامی
• سخنرانی در وزارت امور خارجه
• پیدایش مذهب و کارگزاران تاریخ
• سئوال و جواب در مورد مسایل مهم اسلامی
• سخنرانی در باره دیالکتیک اسلامی
• درس دین و انسان(۱ تا ۶)۱۸نوارکاست
• بیش از ۳۰۰ کاست صوتی به زبانهای کردی و فارسی که شامل گنجینه‌ای نایاب در زمینه‌های تفسیر قرآن، مسائل عقیدتی، عبادات و حکمتهای آن، سیستم‌های فکری، اقتصادی و سیاسی اسلام و علوم اسلامی مانند علوم قرآنی، پرورشی و خانوادگی به یادگار مانده‌است.

گزیده آثار تصویری

• تبیین کفر و ایمان
• هنر ذوق جمال دوستی و تفاوت حرف ذهن با حرف قلب
• مراسم مولودی وسخنرانی: نفی امتیازات و منع هرگونه لقب و امتیازی برای خود
• بحث وطن دوستی و دلایل منع کار سیاسی
• عوامل شخصیت سازو قدرت اراده و شرح تحول شخصیتی
• بحث خوف و امید و ارزیابی پیشرفتهای امروز
• تفسیر آیه ۷۱سوره احزاب و بیان سه عامل برای توشتن اشعار در زندان
• تدریس شعر “کریوهٔ هه واً و شعر عربی دارالهوی
• پیام بعد از مرخص شدن